110 milyar dolarl�k petrol anla�mas� T�rkiye'ye yarad�: Yeniden devreye al�nacak

IKBY Ba�bakan� Mesrur Barzani'nin Washington temaslar� s�ras�nda HKN Energy ve Western Zagros ile toplam 110 milyar dolarl�k enerji anla�malar� imzaland��� a��kland�.

Ancak Irak merkezi y�netimi, do�al kaynaklar�n t�m Irak halk�na ait oldu�u ve yat�r�m kararlar�n�n yaln�zca Ba�dat taraf�ndan al�nabilece�i y�n�ndeki anayasal �er�eveyi hat�rlatarak, anla�malar�n ge�ersiz oldu�unu ilan etti. IKBY ise anla�malar�n yasal dayana�a sahip oldu�unu savunuyor.

Uzmanlar, enerji anla�malar�n�n b�lgedeki arz g�venli�i ve ABD-IKBY ili�kileri a��s�ndan kritik oldu�unu, ayn� zamanda Ba�dat-Erbil m�zakerelerini h�zland�rarak Irak-T�rkiye petrol boru hatt�n�n yeniden devreye al�nmas�na olanak tan�yabilece�ini belirtiyor.

- ERB�L-BA�DAT HATTI 2003'TEN BER� GERG�N

Saddam H�seyin rejiminin 2003'te devrilmesiyle birlikte Irak'ta ba�layan yeni siyasi d�nemde, IKBY'nin tek tarafl� imzalad��� enerji anla�malar� ve b�t�e pay� gibi konular uzun s�redir Erbil-Ba�dat hatt�nda gerilim yarat�yor.

Irak Y�ksek Federal Mahkemesi, 2022'de IKBY'nin kendi petrol ve gaz yasas�n�n anayasaya ayk�r� oldu�una ve petrol gelirlerinin Ba�dat'a teslim edilmesi gerekti�ine karar verdi. Bu karar, IKBY'nin enerji sekt�r�nde ciddi kay�plara yol a�t�.

Mesrur Barzani

Irak-T�rkiye Petrol Boru Hatt� 2023 itibar�yla operasyonel hale gelmi� olsa da Erbil ve Ba�dat aras�ndaki anla�mazl�klar sevkiyat�n ba�lamas�n� engelledi. Bu durum b�lgede yakla��k 20 milyar dolarl�k zarara yol a�t�.

- "ERB�L-BA�DAT UZLA�ISI ENERJ� SORUNLARININ ��Z�M�NE KAPI ARALAYAB�L�R"

Ortado�u Ara�t�rmalar� Merkezi (ORSAM) Irak �al��malar� Ara�t�rmac�s� Sercan �al��kan, AA muhabirine yapt��� de�erlendirmede, ABD ile IKBY aras�nda imzalanan anla�malar�n ard�ndan Erbil ve Ba�dat aras�nda sa�lanabilecek olas� bir uzla��n�n, di�er enerji temelli sorunlar�n ��z�m�ne de kap� aralayabilece�ini belirtti.

�al��kan, Kerk�k-Ceyhan Petrol Boru Hatt� �zerinden ihracat�n yeniden ba�lamas�n�n T�rkiye a��s�ndan kritik bir konu oldu�una dikkati �ekerek, "Bu ba�lamda, taraflar aras�nda enerji payla��m� ve ihracat altyap�s�na ili�kin uzla��n�n sa�lanmas�, Ba�dat-Erbil hatt�ndaki m�zakerelerin h�zlanmas�na ve teknik s�recin yeniden i�letilmesine zemin haz�rlayabilir." dedi.

Taraflar aras�nda uzla�� sa�lanmas� durumunda T�rkiye'nin Irak'taki taraflar aras� sorunlar�n ��z�m� ve istikrar� destekleyen tutumunu s�rd�rmesinin beklenebilece�ini anlatan �al��kan, T�rkiye �zerinden ger�ekle�tirilecek petrol ihracat�n�n yeniden ba�lamas�n�n enerji g�venli�i a��s�ndan �nem ta��d���n� s�yledi.

�al��kan, b�lgedeki krizlerin ��z�m�n�n T�rkiye a��s�ndan yaln�zca enerji g�venli�i a��s�ndan de�il, ayn� zamanda b�lgesel istikrar�n korunmas� a��s�ndan da �nemli oldu�una i�aret ederek, �unlar� kaydetti:

"T�rkiye-Irak ili�kilerinde hedeflenen 30 milyar dolarl�k ticaret hacmine ula�mak, bu anlamda yaln�zca siyasi de�il, teknik ve kurumsal uyumun da sa�lanmas�na ba�l�d�r. Ayr�ca Kalk�nma Yolu Projesi gibi b�y�k �l�ekli stratejik giri�imlerin hayata ge�irilebilmesi i�in Irak'�n i� siyasi istikrar�n�n ve ekonomik s�rd�r�lebilirli�inin sa�lanmas� T�rkiye a��s�ndan da �ncelikli bir kazan�m olarak �ne ��kmaktad�r."

- ABD VE IKBY ARASINDAK� ANLA�MALAR B�LGE ENERJ� G�VENL��� A�ISINDAN KR�T�K ROL OYNUYOR

Avrupa Enerji G�venli�i �nisiyatifi Murahhas �yesi Alberic Mongrenier ise ABD ve IKBY aras�ndaki anla�malar�n b�lge enerji g�venli�i a��s�ndan �nem ta��d���n� belirterek, "Bu sahalar�n geli�tirilmesi gaz �retimini art�rabilir ve elektrik �retiminde �arpan etkisi yaratabilir. Hatta b�lgenin Irak'�n di�er kesimlerine elektrik satmas� bile m�mk�n hale gelebilir." diye konu�tu.

Mongrenier, 110 milyar dolarl�k yat�r�m�n b�lgeye duyulan g�venin bir g�stergesi oldu�unu ve bu durumun daha fazla yabanc� yat�r�mc�y� cezbedebilece�ini s�yledi.

Merkezi h�k�metin anla�malar� tan�mamas�n�n, T�rkiye �zerinden yap�lacak petrol ihracat�na ili�kin m�zakereleri zora sokabilece�ini aktaran Mongrenier, "Anla�malar�n iptali, yat�r�mc� g�veninin zedelenmesine ve b�lgenin enerji g�venli�inin tehlikeye girmesine neden olabilir." de�erlendirmesinde bulundu.

- IRAK-T�RK�YE BORU HATTI ANLA�MASI D�ZENLENEB�L�R

Middle East Economic Survey (MEES) Dergisi K�rfez Uzman� Yesar Al-Maleki de Ba�dat'�n anla�malar� reddetmesinin temelinde, Erbil ile kapsaml� bir enerji mutabakat� sa�lanamamas�n�n yatt���n� belirtti.

Al-Maleki, 2010'da revize edilen Irak-T�rkiye Boru Hatt� Anla�mas�'n�n bu y�l sona erece�ini hat�rlatarak, "Bu durum, hatt�n yeniden d�zenlenmesine f�rsat yaratabilir. Ayr�ca, Irak'ta 11 Kas�m'da yap�lmas� planlanan parlamento se�imleriyle yak�ndan ili�kili. Se�imler �ncesinde veya sonras�nda h�k�met kurulmas�na y�nelik kapsaml� bir siyasi uzla�ma g�r�lebilir." ifadelerini kulland�.

T�rkiye ile Irak aras�nda Kerk�k-Yumurtal�k Ham Petrol Boru Hatt� Anla�mas�'n�n ve ilgili protokollerinin yenilenmesine ve 15 y�l boyunca uzat�lmas�na y�nelik de�i�iklik anla�mas�, 19 Eyl�l 2010'da imzalanm��t�.