Dijital doland�r�c�l��� �nlemede ''yapay zeka'' deste�i: �nceden tespit edilebiliyor

Geli�mi� analitik ve yapay zeka destekli modellerin kullan�lmas�yla dijital doland�r�c�l�klar�n hen�z ger�ekle�meden �nce tespit edilebilmesi, son y�llarda siber g�venlik ve finans teknolojileri alan�nda kaydedilen en �nemli geli�meler aras�nda g�steriliyor.

Bankac�l�ktan sigortaya, kamu hizmetlerinden �evrim i�i al��veri�e kadar geni� bir alanda kullan�lan bu t�r yapay zeka sistemleri, dijital doland�r�c�l��� i�lem tamamlanmadan �nce belirleyebiliyor.

SAS, bu alanda ��z�mler sunan teknoloji �irketleri aras�nda yenilik�i yakla��m�yla �ne ��k�yor. Anomali tespiti ve davran��sal analiz y�ntemleri gibi ola�an d��� i�lem kal�plar�n� ger�ek zamanl� olarak analiz eden �irket, sundu�u a��klanabilir yapay zeka (XAI) altyap�s�yla hem d�zenleyici kurumlar�n denetim s�re�lerini kolayla�t�r�yor hem de m��teriyle �effaf ileti�im kurulmas�na imkan tan�yor.

"DOLANDIRICILI�A G�DEN YOLDAK� S�NYALLER� YAKALAMAYI HEDEFL�YORUZ"

Konuya ili�kin de�erlendirmelerde bulunan Emre Ultav, SAS'�n dijital doland�r�c�l�k riskine kar�� davran��sal de�i�iklikleri �nceden tespit ederek kurumlara erken uyar� sundu�unu s�yledi.

Bir i�lemin doland�r�c�l�k olup olmad���n� anlaman�n detayl� veri analiziyle m�mk�n oldu�unu vurgulayan Ultav, "Doland�r�c�l�k i�lemi, standart olmas� gereken s�re�ten sapmalarla tespit edilebiliyor. Bunu, makine ��renmesi ve kural tabanl� senaryo yakla��mlar�yla sa�l�yoruz. Mesela, yurt d���nda daha �nce y�ksek tutarda i�lem yapmam�� bir kredi kart�n�n k�sa s�rede bu kal�ba uymayan bir davran�� sergilemesi, sistemin bu durumu bir anomali olarak alg�lamas�n� sa�l�yor." dedi.

Cihaz kullan�m al��kanl���n�n d���na ��k�lmas�n�n da benzer bir uyar� sistemini devreye soktu�unu aktaran Ultav, ��yle devam etti:

"SAS, bu sinyalleri yakalamak i�in ileri analitik makine ��renmesi y�nteminin yan� s�ra global �irketlerde uygulad���, doland�r�c�l��� �nleme senaryo bazl� yap�lar� kullan�yor. 2-3 a�amal� bir analiz yap�yoruz. Dolay�s�yla, doland�r�c�l��a giden yoldaki sinyalleri yakalamay� hedefliyoruz ki eylem olu�madan �nce m�dahale edebilelim. Bu noktada, i�lem durdurma, operasyonel sistemlerin g�revi. SAS, anomali var dedi�imiz noktada, i�lemin doland�r�c�l�k olabilece�ine dair uyar� �retiyor."

SAS'�n ger�ek zamanl� izleme teknolojisi sayesinde i�lemler yap�lmadan �nce her biri i�in risk skoru �retildi�ini aktaran Ultav, ��pheli i�lemlerin do�rudan engellendi�ini veya ikinci bir do�rulama ad�m�na y�nlendirildi�ini s�yledi.

Ultav, "SAS Fraud Management" platformunun y�ksek hacimli i�lemleri milisaniyeler i�inde analiz ederek doland�r�c�l�k olas�l���n� belirledi�ini, sistemin s�rekli ��renme �zelli�iyle yeni doland�r�c�l�k tekniklerine h�zl� adapte olunabildi�ini, her kurum i�in �zelle�tirilmi� risk senaryolar� olu�turulabildi�ini ifade etti.

"Deepfake" videolar, ses klonlama gibi y�ntemlerin doland�r�c�l�kta kullan�lmas�yla t�m �abalara ra�men yeni nesil tehditlerin artt���na dikkati �eken Ultav, �unlar� kaydetti:

"SAS, bu t�r tehditlere kar�� �ok katmanl� kimlik do�rulama, davran��sal biyometri ve kanal ba��ms�z risk de�erlendirme ��z�mleri sunuyor. Farkl� kanallardan gelen veriler entegre edilerek 'tekille�tirilmi� m��teri g�r�n�rl���' elde ediliyor. Bu sayede, t�m kanallar aras�nda risk skorlama yap�labiliyor. Bu s�re�lerde dijital verilerden m��terinin ge�mi� i�lem kay�tlar�na, hareket al��kanl�klar�ndan davran��sal �r�nt�lere kadar hem yap�sal hem yap�sal olmayan bir�ok veriyi analiz ediyoruz. Bu verilerin anlamland�r�labilmesi i�in ileri analitik y�ntemler, yapay zeka ve makine ��renmesi destekli sistemlerin devreye girmesi gerekiyor. SAS olarak, bu analitik altyap�y� sa�l�yoruz."

Ultav, SAS'�n XAI altyap�s�na sahip oldu�unu, sistemin neden bir i�lemi riskli g�rd���n�, hangi de�i�kenlerin etkili oldu�unu net �ekilde a��klayabildi�ini aktararak, "Bu durum, hem kurum i�i denetim ekiplerinin karar s�re�lerini �effaf �ekilde izlemesini sa�l�yor hem de 'yanl�� pozitif', yani doland�r�c�l�k olmayan i�lemlerin riskli olarak alg�lanmas� halinde, m��teriye durumu anla��l�r bi�imde a��klamay� kolayla�t�r�yor." de�erlendirmesinde bulundu.

"BAZI SEKT�RLERE TEKNOLOJ� YATIRIMI GEREK�YOR"

T�rkiye'de finans sekt�r�n�n, doland�r�c�l�kla m�cadelede ileri d�zey sistemlere sahip oldu�una de�inen Ultav, tehditlerin h�zla evrilmesi nedeniyle bu alana s�rekli yat�r�m yap�lmas� ve perakende sekt�r�n�n, �zellikle e-ticaret kanal�nda artan risklere kar�� teknoloji yat�r�mlar�n� art�rmas� gerekti�ini dile getirdi.

Veri entegrasyonu ve ger�ek zamanl� analiz eksikliklerinin baz� sekt�rlerde hala �nemli bir zorluk oldu�una i�aret eden Ultav, ��yle devam etti:

"Kurumlar�n b�y�k b�l�m�, fark�ndal�k d�zeyinde ileride. Fakat teknolojik uygulama ve sistem entegrasyonu alanlar�nda geli�ime a��k noktalar bulunuyor. Burada en �nemli konu, 'fraud' yat�r�m� noktas�nda perakende sekt�r�n�n yat�r�m yapma i�tah�, bu noktada kararl� olmas� ve bu alanda kay�plar� �nlemek ad�na yat�r�mlar�n� h�zland�rmas� gerekti�i. SAS, bu sekt�rlerle, hem �nleyici hem de tespit edici ��z�mler geli�tirerek yerel ihtiya�lara g�re �zelle�tirilmi� projeler sunabiliyor."

Ultav, kredi ba�vurular� ve sigorta hasar dosyalar� gibi i�lemlerde doland�r�c�l���n hen�z i�lem a�amas�nda tespit edilmesinin m�mk�n oldu�unu, bu t�r uygulamalarla sekt�r�ne g�re de�i�kenlik g�stererek y�zde 5 ila 7 oran�nda kay�plar�n �nlenebildi�ini aktard�.

Bu oran�n b�y�k hacimli i�lemlerde ciddi finansal kar��l�klar� oldu�unu vurgulayan Ultav, doland�r�c�l�k riskinin, i�lemin yan� s�ra ba�vuru a�amas�nda bile analiz edilerek kontrol alt�na al�nabildi�ini belirtti.

SAS, KAYIP-KA�AK VE �� DOLANDIRICILIK ALANLARINDA DA AKT�F

Ultav, SAS'�n yaln�zca d�� kaynakl� doland�r�c�l�kla de�il, kurum i�i suistimaller, ba�vuru sahtekarl�klar� ve kamuya y�nelik kay�p-ka�ak riskleriyle de m�cadele etti�ini aktararak, "Bu y�ndeki doland�r�c�l�k t�rlerini farkl� analiz y�ntemleriyle de�erlendiriyoruz. SAS, ayn� zamanda sahte ses veya g�r�nt� e�le�tirmeleri gibi yeni nesil tehditlere kar�� da ��z�mler sunuyor." �eklinde konu�tu.

XAI sayesinde kurum i�i denetim ekiplerinin s�reci �effaf bir �ekilde izleyebildi�ine de�inen Ultav, doland�r�c�l�kla m�cadelede sistemlerin yaln�zca riskli i�lemleri tespit etmekle kalmad���n�, ayn� zamanda yanl�� alarmlar� da minimize etmesi gerekti�ini hat�rlatt�.

Doland�r�c�l�k niyeti ta��mayan bir i�lemin hatal� �ekilde engellenmesinin, m��teri memnuniyetini olumsuz etkileyebilece�ini kaydeden Ultav, s�zlerini ��yle tamamlad�:

"Bu nedenle sistemlerin yaln�zca doland�r�c�l��� tespit etmesi de�il, ayn� zamanda yanl�� alarm �retmemesi de kritik �neme sahip. Burada hassasiyet, do�ruluk oran� ve karar s�re�lerindeki keskinlik, kurumlar�n itibar� a��s�ndan da belirleyici oluyor. Doland�r�c�l�kla m�cadelede �ok ince bir �izgi var, bu �izgiyi do�ru y�netmek gerekiyor."